Sasanka otwarta
Sasanka to urokliwa bylina, niektóre odmiany są dość rzadkie i objęte ochroną prawną.
W Jaworznie w Uroczysku Sodowa Góra powstał w latach 80-tych ubiegłego wieku powierzchniowy pomnik przyrody sasanki otwartej i dziewięćsiła bezłodygowego (dokładnie powstał Decyzją Wojewody Katowickiego z 08.12.1981 r. Jego powierzchnia to 13,56 ha).
O ile w latach przedwojennych i powojennych sasanka otwarta na Sodowej Górze była dość pospolitą rośliną, to już w latach 80-tych dość rzadką. W latach 70-tych ubiegłego wieku, roślina ta ze względu na swą urokliwość i łatwość uprawy padła ofiarą „skalniaków” i „ogródków przydomowych” - wykopywano ją niemal na masową skalę. Powrót z Sodowej Góry bez tego kolorowego piękna natury uważany był za nieudany. Obecnie (2010 r.) ta roślina na Sodowej Górze jest uważana za niewystępującą.
Sasanka otwarta podobnie jak sasanka zwyczajna to roślina wytrzymała i łatwa w uprawie, ale tylko wtedy, gdy ma zapewnione odpowiednie warunki. Potrzebuje przepuszczalnej, lekkiej, piaszczystej, najlepiej wapiennej gleby o zasadowym odczynie pH oraz jasnego, słonecznego lub lekko półcienistego stanowiska.
Obecne stanowiska sasanki na Sodowej Górze są nieco zalesione, gleba przykryta dużą warstwą gnijących liści, a to raczej nic dobrego nie wróży na przyszłość. Podobno siedliska sasanek potrafią się same odbudować po kilku, kilkunastu latach ale muszą mieć odpowiednie warunki. UM w Jaworznie w 2010 r. podejmował już próby „wskrzeszenia” tych stanowisk na Sodowej Górze. Na dzień dzisiejszy możemy jaworznicki pomnik przyrody „sasanki otwartej” uważać za wymarły.
Barbara Kowalczyk, marzec 2010 r.
Foto: Ryszard Klimek, 1995 r.