Wysoki Brzeg

Wysoki Brzeg, Zalew Łęg

Rys historyczny:

Wysoki Brzeg - jest najdalej wysuniętą dzielnicą miasta na zachód. Jej linia graniczna od zachodu przebiega wzdłuż rzeki Przemsza.

W czasach przeszłych, był punktem granicznym między Cesarstwem Austrii (od 1867 Austro-Węgier) i Cesarstwem Niemieckim (Królestwem Prus). Ślad po tym okresie dziejów przedstawiony jest między innymi na kilku pocztówkach z serii "Trójkąt Trzech Cesarzy". Niektóre zabudowania z tamtych czasów pozostały do dzisiaj.

W pobliskich Mysłowicach po rzece pływały dwa niewielkie parostatki wycieczkowe, można było podziwiać widoki m. in. wieży Bismarcka znajdującej się w tzw. "Trójkącie Trzech Cesarzy". Jako, że na Wysokim Brzegu także znajdowała się przystań można przypuszczać, że część kilkutysięcznej cotygodniowej rzeszy odwiedzających "styk" trzech mocarstw także odwiedzała i te tereny.

W roku szkolnym 1910/11 za zezwoleniem Krajowej Rady Szkolnej Okręgowej w Chrzanowie, utworzono w Wysokim Brzegu filię szkoły ludowej w Jęzorze. Jęzor do 1953 roku był przysiółkiem Jaworzna, obecnie jest jedną z dzielnic Sosnowca.

Wysoki Brzeg jest jedną z najmniejszych dzielnic Jaworzna licząca zaledwie kilkadziesiąt gospodarstw domowych.

W dzielnicy ma swoją siedzibę (filię) ULMA Construccion - jeden z wiodących producentów systemów deskowań i rusztowań na świecie. ULMA Construccion prowadzi swoją działalność na pięciu kontynentach.

Dzisiaj już nikt w zasadzie nie łączy tej dzielnicy z ośrodkiem wypoczynkowo-rekreacyjnym kopalni KWK Komuna Paryska (także KWK Kanty). W latach 60-tych XX wieku nie było jeszcze Elektrowni Jaworzno III, był tam gęsty las, więc jako, że najbliższą miejscowością był Wysoki Brzeg, tak też pisano i mawiano, iż ośrodek ten leży na Wysokim Brzegu. Stały tutaj drewniane domki kempingowe, z dachami spadzistymi w stylu góralskim, później wybudowano także basen dla dzieci i budynek z zapleczem gastronomiczno-sportowym.
Jedną z atrakcji ośrodka była niewątpliwie wyspa. Były tam domki drewniane, które można było wynajmować, oczywiście dotyczyło to głównie pracowników kopalni.
Od roku ok. 1985 i później z terenu wokół zalewiska korzystali także uczniowie pobliskiej szkoły przyzakładowej. Z początku szkoła nie posiadała własnej sali sportowej, więc rzeczą naturalną było wykorzystać walory terenów wokół ośrodka. Głównie uprawiano tutaj biegi przełajowe wokół zalewiska, co zapewne nie podobało się wędkarzom, których tu i ówdzie można było wtedy spotkać.
W latach 80-tych XX w. ośrodek nieco podupadał, by popaść w następnej dekadzie w kompletną ruinę czego następstwem była jego likwidacja. Dzisiaj oczywiście nie ma już tego ośrodka zwanego potocznie "Łęgiem", dokończył żywotu wraz z zamknięciem kopalni KWK Kanty. Po ośrodku pozostało tylko zalewisko oraz jeden domek w stanie nieco opłakanym, pełniący funkcję magazynu. Zalewiskiem administruje obecnie koło wędkarskie z Dąbrowy Narodowej.

Niewątpliwie największą atrakcją tej dzielnicy są liczne stare zabudowanie pamietajace jeszcze czasy Cesarza Józefa. Część zabudowań jest w stanie ruiny, zapewne niedługo znikną calkowicie, a część zaadaptowana do celów mieszkalnych. W przeszlości była tu granica pomiedzy Cesarstwem Austro-Węgier a Cesarstwem Prus.

Charakterystyczne obiekty i miejsca:

► ULMA Construccion, ul. Wysoki Brzeg 25;
► Towarzystwo Węglowe Sp. z o.o., ul. Wysoki Brzeg 4;
► Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, rejon w Wysokim Brzegu, ul. Mysłowicka 1;
► Oczyszczalnia ścieków Elektrowni "Jaworzno III" PKE S.A.;
► Pompownia popiołu Elektrowni "Jaworzno III" PKE S.A.;
► Zalew Łęg, koło wędkarskie "Dąbrowa Narodowa";
► Głaz z tablicą upamiętniający miejsce, gdzie znajdował się bunkier partyzancki V obwodu Armii Ludowej, z tego miejsca wyruszali do walki żołnierze oddziału I Armii Ludowej - las na południe od Elektrowni "Jaworzno III";
► Przemsza - nazwa pochodzi od w. szemrać, cicho płynąć wśród rozlewisk. Nazwa znana jeszcze w XV w., dawniej pisano Szemsza, Szamsza. Od 1815 r. zbiegały się tu granice trzech zaborców. Niemcy w 1907r. nad Przemszą postawili pomnik Bismarcka z twarzą zwróconą na wschód. Pomnik ostatecznie zbużono w 1937 r. na podstawie decyzji wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego. Nad Przemszą spotyka się jeszcze kilka słupów granicznych z cesarską koroną. Jeden z tych słupów stoi w Jeleniu a drugi w Dębie. Na terenie Jaworzna Przemsza zgarnia do siebie wody Wąwolnicy, Kępnicy i Żelaznej Wody. Przemsza w przeszlości była rzeka spławną a jeleńscy flisowie odwozili rudę i galenę do kuźni na Śląsku, a w XVIII w. węgiel do Czernichowa i Krakowa. Na jaworznickim węglu bogacili się m. in. bankierzy z Wiednia i Belgii, a byli nimi: Domsowie, Rhanowie, Westenholzowie, Sprigerowie i inni. Oni to zbudowali nad Przemszą ładugi czyli rzeczne porty;
Przez Wysoki Brzeg biegnie trasa rowerowa do Trójkąta Trzech Cesarzy nr 476: kolor żółty. Przebieg trasy: Niedzieliska - Os. Gigant - Os. Podłęże - Os. Stałe (skraj) - Os. Awaryjne - droga do Elektrowni Jaworzno III - Wysoki Brzeg - Trójkat Trzech Cesarzy. Całkowita długość trasy: 12,7 km, zobacz Rowerowy Atlas Jaworzna - 31 MB.

;

bibliografia

Ostatnia aktualizacja : 31.12.2010